Formaldehyd, aceton oraz inne ketony i aldehydy

Formaldehyd,, aceton oraz inne ketony i aldehydy

Aldehydy i ketony są produktami utleniania alkoholi. Jeśli utleni się alkohole drugorzędową grupą wodorotlenową, powstaną związki chemiczne zwane ketonami lub alkanonami. Jeśli zostanie utleniona skrajna (pierwszorzędowa) grupa wodorotlenowa powstaną aldehydy. Znanym aldehydem, stosowanym w gospodarstwie domowym, jest formaldehyd. Używano go jako środka dezynfekującego i konserwującego do środków czyszczących, dezynfekujących, płynów do zmiękczania, kremów, płynów do płukania ust, szamponów, mydeł i dezodorantów. Formaldehyd stosowany jest także do produkcji żywic syntetycznych. Kolorowe ubrania z bawełny również zawierają śladowe ilości formaldehydu w stanie lotnym, gdyż jest używany do produkcji barwników i garbników. Utwardzacze lakierów do paznokci zawierają do 5% formaldehydu, ponieważ jego roztwory utwardzają proteiny. W dezodorantach i pudrach do stóp formaldehyd zapobiega bakteryjnemu rozkładowi potu. (W Polsce stosowanie formaldehydu w kosmetykach jest ograniczone ze względu na działania toksyczne i podejrzenie o działania rakotwórcze).

Formaldehyd znajduje się także w dymie papierosowym. Dym z trzech papierosów wypalonych w zamkniętym pomieszczeniu przekracza dopuszczalną normę stężenia formaldehydu w powietrzu. W 1977 r. zostały określone maksymalne dopuszczalne wartości stężenia formaldehydu w kosmetykach, gdyż prawdopodobnie może on działać rakotwórczo i uszkadzać materiał genetyczny. Dopuszczalne stężenia w preparatach kosmetycznych wynoszą: 0,1% w płynach do ust, 0,2% w środkach konserwujących, 5% w utwardzaczach lakierów do paznokci. Preparaty zawierające stężenie powyżej 0,05% muszą być oznaczone specjalną etykietką: „Kosmetyk zawiera formaldehyd”.

Formaldehyd w stanie lotnym łatwo rozpuszcza się w wodzie, w tej postaci dostępny jest na rynku pod nazwą formalina. Formalina jest to 35-40% roztwór przeznaczony cio dezynfekcji instrumentów kosmetycznych nieodpornych na wysoką temperaturę, np. szpatutek, pędzli i wacików wiskozowych.

Formaldehyd to przykład organicznego związku z grupy aldehydów (alkanali). Aldehydy pełnią bardzo ważną rolę w produkcji perfum. Wytwarza się je syntetycznie lub izoluje z naturalnych substancji zapachowych, np. cytral otrzymuje się z liści iemonki. Aldehydy podkreślają nuty zapachowe perfum.

Podczas utleniania izopropanolu powstaje aceton (propanon). Jest on dobrym rozpuszczalnikiem lakierów i dlatego dodawany jest do nich i do zmywaczy do paznokci. Działa również silnie odttuszczająco i dlatego może niekorzystnie wpływać na skórę i płytkę paznokciową.

Pochodną acetonu jest dihydroksyaceton (DHA). Jeśli przy pierwszym i trzecim atomie węgla zastąpimy atomy wodoru grupą wodorotlenową otrzymamy wzór strukturalny dihydroksyacetonu. Tworzy on z keratyną skóry żótto-brązowy związek i dlatego dodawany jest do samoopalaczy. (DHA niekiedy zaliczany jest do cukrów prostych).

Ketony to składniki niektórych olejków eterycznych, np. olejku kamforowego. Stosowane są również jako filtry UV.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *